Grzech w Starym Testamencie, WSD

Piotr Gosztyła

Kurs III

Grzech w Starym Testamencie

Temat grzechu, pojednania i Bożego Miłosierdzia stanowi kluczowe zagadnienie orędzia zbawczego zapisanego na kartach Ksiąg Świętych. Aby pełniej zrozumieć tajemnicę pojednania i Bożego Miłosierdzia (mysterium pietatis), trzeba najpierw głęboko rozważyć tajemnicę grzechu (mysterium ininquitatis).Grzech nie jest pojęciem abstrakcyjnym, ale przeciwnie dotyka ludzkiej egzystencji w sposób namacalny- jest obecny w życiu człowieka. Gdy już człowiek uświadomi sobie istnienie grzechu w swoim życiu, w jego sercu rodzi się pytanie o przyczyny grzechu i jego naturę. W języku hebrajskim istnieje blisko 50 terminów na opisanie grzechu. Między nimi na szczególną uwagę zasługują:

·         Hata- termin ten w Biblii występuje około 600 razy. Jego pierwotne znaczenie brzmi: popełnić błąd, zabłądzić, nie wypełnić należytych powinności.

·         Awon- występuje 250 razy i oznacza nieprawość, lub błąd. Niemal we wszystkich tekstach pojawia się w kontekście nieprawości wobec Pana Boga.

·         Pasza- określenie to występuje około 150 razy w Starym Testamencie i oznacza świadome i dobrowolne przekroczenie przyjętych norm. Pojęcie to pojawia się zwłaszcza w tych tekstach, które mówią o łamaniu Przymierza z Bogiem przez Izraelitów.

Życie duchowe dawnego Izraela trzeba nam ujmować, jako sferę obwarowaną w sposób sakralny. Kultyczny wymiar grzechu i związana z tym nieczystość rytualna są w szczególności akcentowane pięcioksięgu przez tradycję kapłańską. Grzechem było każde naruszenie prawa Bożego. Gdy tylko zdarzało się takie naruszenie traktowano je, jako bezpośrednią obrazę majestatu Boga i uchybienie przeciw najwyższemu Prawu.                                                                                                                                                          Grzech w ujęciu Starego Testamentu stanowi także kategorię społeczną. Pojedynczy człowiek, dzięki więzom krwi i wspólnemu losowi, uchodził za osobę głęboko złączoną ze wspólnotą. Każde popełnione przez niego uchybienie, nie dotyka tylko i wyłącznie jego samego, ale dotyka wszystkich członków wspólnoty. Wspólnota jest, więc bardzo zainteresowana naprawieniem wyrządzonego zła. Dokonuje się to albo przez skazanie, albo przez wyrzucenie złoczyńcy. Na kartach Pisma świętego często jest mowa o „wyłączeniu spośród ludu”: Kpł 17,4.9n.14; Lb9,13. Los człowiek wyłączonego ze wspólnoty Izraela był tragiczny, gdyż ciążyło na nim przekleństwo i nie miał prawa wstępu do żadnej innej społeczności- był odrzucany przez wszystkich.              Teksty Starego Testamentu podkreślają fakt grzeszności wszystkich ludzi (Rdz 6, 5-6; 8,21). Akcentowanie powszechnego wymiaru grzechu pozwala autorom natchnionym na mocne uwypuklenie rzeczywistości zranienia ludzkiej natury. Dzięki temu ludzie zdają sobie sprawę z tego, jacy są słabi i uświadamiają sobie, że wspólnota jest miejscem, które niejako ich chroni. Nieposłuszeństwo wobec Boga rodzi dysharmonię w samym człowieku, zarówno w relacjach z innymi ludźmi jak i ze światem. Dysharmonia ta prowadzi w końcu do całkowitego odłączenia się człowieka od Boga, innych osób i całego stworzenia.                                                                                                   W Pięcioksięgu daje się zauważyć wyraźnie zarysowany podział na tych, którzy realizują Bożą wolę i tych, którzy w mniejszy lub większy sposób się jej sprzeciwiają. W ten sposób autorzy biblijni pragną ukazach dramat wyboru człowiek między dobrem a złem, między życiem, a śmiercią. Sytuacja grzesznika jest godna pożałowania, gdyż znajduje się on na drodze prowadzącej bezpośrednio ku śmierci. Analizując pierwsze rozdziały Księgi Rodzaju łatwo zauważamy, jakie spustoszenie sieje grzech w życiu człowieka. Człowiek zostaje wyrzucony z raju, oddzielony od Boga. Pomiędzy ludźmi rodzi się nienawiść, spór i zawiść. Z mieszkańców raju stają się przeciwnikami ziemi i muszą rozpocząć walkę o swoje przetrwanie. W rezultacie człowiek wychodzi z tej walki przegrany, bo obraca się w proch.                                                         Choć w Biblii często mowa jest o surowych konsekwencjach za grzechy, to jednak nigdy nie zanika nadzieja na uwolnienie o grzechu i na przebaczenie. Dokonuje się to dzięki Bożemu miłosierdziu, przez bardzo łożone akty oczyszczeń, ofiar i ekspiacji. Teksty starotestamentalne stanowią zapowiedź i przygotowanie do akcji zbawczej realizowanej w osobie Jezusa Chrystusa.