Gruczoły przewodu pokarmowego, Anatomia

Gruczoły przewodu pokarmowego

Trzustka-położenie

u                    Pozaotrzewnowo, poprzecznie w górnej części jamy brzusznej

u                    Do przodu od kręgosłupa i do tyłu od żołądka, między śledzioną a pętla dwunastnicy

u                    Na poziomie L1-L2

u                    12-20cm

u                    70-100g

Funkcja trzustki

u                    Czynność zewnątrzwydzielnicza (sok trzustkowy wydzielany do dwunastnicy zawierający przede wszystkim enzymy trawienne)

u                    Czynność wewnątrzwydzielnicza (hormony z których najważniejsze to insulina i glukagon)

Budowa zewnętrzna

u                     Głowa (z wyrostkiem haczykowatym)

u                     Szyjka albo cieśń

u                     Trzon:

     - powierzchnia tylna (bruzdy dla t.i ż.śledzionowej)

     - powierzchnia dolna (najmniejsza)

     - powierzchnia przednia (guz sieciowy)

     - brzeg górny, przedni, dolny

u                     Ogon- skierowany na lewo i ku górze opierając się o śledzionę.

Budowa wewnętrzna

Gruczoł pęcherzykowy złożony wytwarzający sok trzustkowy

Enzymy trawienne wydzielane przez trzustkę to:

u                    trzustkowa,

u                    - enzym aktywuje się pod wpływem enzymu jelitowej w pH 5,2-6,0 lub autokatalitycznej aktywacji przy pH 7,9, w do ,

u                    - enzym aktywuje się pod wpływem trypsyny i pH 8,0 w do ,

u                    ,

u                    ,

u                    : rybonukleaza i deoksyrybonukleaza,

u                    ,

u                    ,

u                    .

Budowa wewnętrzna – przewody trzustkowe:

u                    Przewód trzustkowy (Wirsunga): biegnie w środkowej części gruczołu wzdłuż ogona, całego trzonu i głowy kończąc się w dwunastnicy na jej brodawce większej (Vatera)

u                    Przewód trzustkowy dodatkowy (Santoriniego): w obrębie głowy; często dwie odnogi – jedna do przewodu głównego, druga – brodawka mniejsza

Unaczynienie trzustki

Głowa:

              -Tętnica trzustkowo-dwunastnicza górna (przednia i tylna) z t.żołądkowo-dwunastniczej

              - Tętnica trzustkowo-dwunastnicza dolna z krezkowej górnej

Trzon i ogon:

   - gałęzie trzustkowe z t.śledzionowej

Wątroba

Położenie:

u                     Wewnątrzotrzewnowo

u                     Pod przeponą

u                     Jej większa część jest w prawym podżebrzu; zajmuje również górne części nadbrzusza i lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej

u                     U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej.

u                     Od góry i z przodu graniczy z przeponą, z dołu i z tyłu z jelitami i żołądkiem.

Funkcje:

u                  detoksykacyjna

u                  metaboliczna

u                  zapasowa

u                  magazynująca.

Funkcje:

u                     neutralizuje toksyny (np. używki, leki- głównie barbiturany)

u                     toksyczny amoniak przekształca w mocznik (cykl ornitynowy)

u                     przekształca puryny w kwas moczowy

u                     węglowodany przekształca w łatwo przyswajalną dla organizmu glukozę, a jej nadmiar w glikogen lub w tłuszcze (które magazynuje)

u                     aminokwasy metabolizuje w tłuszcze

u                     magazynuje żelazo i witaminy: ADE oraz niewielkie ilości B12, oraz C, które uwalnia w razie potrzeby

u                     wytwarza żółć (do 1,5 litra na dobę), która emulguje tłuszcze i powtórnie wykorzystuje zużytą sól żółciową

u                     produkuje i magazynuje niektóre białka surowicy krwi (np. albuminę)

u                     wytwarza i magazynuje enzymy (np. heparynę)

u                     buforuje poziom glukozy we krwi

u                     produkuje ciepło, bierze udział w termoregulacji (krew wypływa cieplejsza o 1°C)

u                     zachowuje w organizmie substancje nadające się do ponownego wykorzystania, zbędne - wydala

u                     u płodu pełni funkcje krwiotwórczą

u                     gromadzi i reguluje ilość żelaza w organizmie.

Budowa zewnętrzna

u                    W budowie anatomicznej wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:

u                    przeponową (facies diaphragmatica), która dzieli się na:

•                     część przednią

•                     część prawą

•                     część górną

•                     część tylną (pole nagie, area nuda) - jedyna z części powierzchni przeponowej, o wyraźnych granicach nie pokryta otrzewną

u                    trzewną (facies visceralis)

Budowa zewnętrzna

              -prawy płat

                            -płat czworoboczny

                            -płat ogoniasty

              -lewy płat

              -powierzchnia przeponowa

                            -wycisk sercowy

              -powierzchnia trzewna:

              WYCISKI

                            -nadnerczowy

                            -nerkowy

                            -okrężniczy

                            -dwunastniczy

                            -żołądkowy

                            -przełykowy

                            -guz sieciowy(sieć mniejsza)

Więzadła wątroby

u                    Wieńcowe- 2 blaszki (przednia z pow.przep.; tylna- trzewną)w obrębie prawego płata

u                    Trójkątne (prawe i lewe)

u                    Wątrobowo-przeponowe (przedłużenie przedniej blaszki w.wień.)

u                    Wątrobowo-nerkowe (przedłużenie tylnej blaszki w.wień.)

u                    Sierpowate (do przepony i tylnej ściany jamy brzusznej)

u                    Obłe (dolny brzeg w.sierp.-pozostałość płodowej żyły pępkowej)

u                    Wątrobowo-przełykowe

u                    Wątrobowo-żołądkowe

u                    Watrobowo-dwunastnicze

Budowa wewnętrzna

u                      Podstawową jednostką strukturalno-czynnościową wątroby jest HEPATOCYT.

u                      Hepatocyty układają się następnie w beleczki wątrobowe oplecione naczyniami krwionośnymi i przewodami żółciowymi śródpłacikowymi. Beleczki odchodzą promieniście od żyły środkowej, która natomiast znajduje się wewnątrz płacika anatomicznego. Płacik anatomiczny powstaje poprzez wnikanie do wnętrza wątroby tkanki łącznej wiotkiej, z której zbudowana jest torebka wątroby, otaczająca narząd.

u                      Kolejną jednostką strukturalno-czynnościową jest płacik czynnościowy. Zawarty jest on między trzema żyłami środkowymi, znajdującymi się wewnątrz płacika anatomicznego.

u                      Następnym elementem strukturalno-czynnościowym jest gronko wątrobowe zawarte pomiędzy dwoma płacikami anatomicznymi. Możemy mówić o gronku wątrobowym gdy pomiędzy dwoma płacikami anatomicznymi przebiega żyła międzypłacikowa.

Krążenie wewnątrzwatrobowe

u                     Przez wnękę wątroby (inaczej nazywaną wrotami wątroby) przechodzi t.watrobowa właściwa, żyła wrotna oraz przewód

u                     Wnikając do wnętrza narządu struktury te dzielą się kolejno na: tętnicę wątrobową międzypłacikową, żyłę wątrobową międzypłacikową oraz przewód żółciowy międzypłacikowy.

u                     Te trzy struktury odnajdujemy w tkance łącznej międzypłacikowej określając je nazwą TRIADY WĄTROBOWEJ.

u                     Wnikając do płacika dzielą się na tętnicę wątrobową śródpłacikową, żyłę wątrobową śródpłacikową oraz przewód żółciowy śródpłacikowy.

Unaczynienie

u                    Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby:
1. Żyłą wrotną wątroby (UKŁAD WROTNY) - płynie nią odtlenowana krew (tzw. krew czynnościowa) ze śledziony,  żołądka i jelit jest bogata w skłądniki odzywcze, sole min., które wątroba przechwytuje i przetwarza
2. Tętnicą wątrobową właściwą doprowadzającą krew bogatą w tlen (tzw. krew odżywcza)
Warto jednak zauważyć, że pomimo iż żyła wrotna zawiera odtlenowaną krew więcej tlenu jest dostarczone właśnie przez żyłę wrotną a nie tętnicę wątrobową - ze względu na stosunek ilości dostarczanej krwi (3:1).

u                    Odprowadzana jest natomiast trzema żyłąmi watrobowymi poprzez żyłę gł. dolną do prawego przedsionka.

Drogi żółciowe

u                     Rozpoczynają się w wątrobie kanalikami żółciowymi włosowatymi (międzykomórkowymi), które łącząc się tworzą przewodziki międzyzrazikowe.

u                     Żółć jest produkowana w hepatocytach. Przewodziki międzyzrazikowe łączą się w przewodziki żółciowe.

u                     Następnie kierują się one do wnęki wątrobowej tworząc przewód wątrobowy prawy oraz przewód wątrobowy lewy, które we wnęce łączą się w przewód wątrobowy wspólny.

u                     Przewód wątrobowy prawy zbiera żółć z płata prawego i płata czworobocznego.
Przewód wątrobowy lewy zbiera żółć z płata lewego i płata ogoniastego.

Drogi żółciowe

              Części p.w.wspól.

              -naddwunasticzy (w.w-dwun.)

              -zadwunasticzy

              -trzustkowy

   -śródścienny

Pęcherzyk żółciowy: